Қалилан  МҰРАТХАН,

студент:

Иә, тұғыры биік тәуелсіз елдің топырағында аунап, таза ауасымен дем алғанға не жетсін!? Осы бір бейбіт елдің көгінде жарқыраған күні, жерінде ойнақтаған тұлпары, адамға айқара құшақ ашқан көкпеңбек аспаны мен көгілдір теңізі, ұшқан құсы, жүгірген аңы мен жүзген балығы, бәрі-бәрі ыстық. Осы бір «Отан» деген қадірлі де қастерлі сөздің әр әрпі баға жетпес байлық секілді.

Осы бір құдіретті саналатын туған жердің қадірін бізден гөрі шетел асып кеткен, саналы ғұмырын өзге елде сүрген жандар біледі десек қателеспейтіндейміз. Қытай Халық Республикасында туып, Сыр топырағында білімін жетілдіріп жүрген қандасымыз Қалилан Мұратханмен сұхбаттасқан едік.

- Қалилан, әңгімемізді  балалық шаққа  саяхат­  жасаумен  бастасақ...

- Мен 1998 жылы Қытай Халық Республикасының  Шыңжаң өлкесі, Санжы облысы, Шонжы ауданы, Шөрін қазақ ауылында дүниеге­ келдім. Балалық шағым ауылда өсті, содан соң жеті жылдықтан бастап қалаға оқуға кеттім. Балалық шақта бала боп көп ойнамадым. Көбіне атамның  жанында  жүрдім. Атамның­  мағы­на­лы­ да мәнді әңгімелерімен сусындап, балалық шақтың­ даналық шаққа айналға­нын да білмей қалыппын.

- «Күле білу – сүннет» деп жатады ғой, алайда күліп жүретін жанның да жанарында мұң, көңілінде кірбің болатыны анық. Ал сіз қиын­шылықты  қалай  еңсердіңіз?

- «Еш мұңым жоқ» деп айтқан бірде-бір адамды көрмедім, кезіктірмедім. Біреудің басы, екінші біреудің аяғы, кейбірінің жаны ауырады. Немесе ата-анасы ажырасады, тумасы қайтыс болады дегендей. Ал, оның бәрін кездеспеді деу күлкілі, мынауы­сы нақты болды ғой деу де мүмкін емес.

- «Адам мына өмірде екі нәрседен қателеспеуі тиіс» дейді. Соның бірі – мамандық таңдау. Сіз бұл жолда қателеспеген боларсыз. Жалпы, журналистика қажет ететін қасиеттер қандай?

- Ақиқатында бұл мамандық ауыр ғой. Журналистика деген мамандыққа нағыз ер-азаматтың жауырыны ғана шыдайтындай мықтылық керек. Дей тұрғанмен де жүрегіндегі ақиқаттың ақ туын кірлетпеген, шындықтың шымылдығын жаппаған адамға бұл жол жеңіл болатыны да даусыз. Расында, бұл мамандық тазалықты, шынайлықты, мүлайымдылықты, мейірбандықты, қатаңдық пен тура жолды қажет ететін мамандық  ғой.

- Ата-анаңыз, бауырларыңыз жайлы сыр шертсеңіз.­ Отбасында кімге жақынсыз?

- Енді отбасы – әр адамның қазынасы. Иә, енді үйден кеткенімізге екі жылдай болды, ата-анамыз сол жақта. Бір отбасымнан кеткеніммен, екінші отбасыма келдім. Отбасымнан кетсем­, Отаныма келдім. Аллаға шүкір, бізге жағдайды  берді  ғой. Өз алдына тәуелсіз елі жоқ, жері  жоқ  қаншама ұлт бар. Кімді паналарын  білмей, отаным  деп  айтар жапырақтай жер таба алмай қаншама ұлт жүр? Оған қарағанда біздер бақыттымыз! Әрине, отбасының жан жылуы деген өте қажетті дүние екені рас, бірақ отбасының жан жылуынан айырылып қалдым деп қалған мен жоқ.

- Қазіргі қоғам, бүгінгінің адамдары туралы қандай  ойдасыз?

- Қазір «Рухани жаңғыру» деген ұлы үрдіспен кетіп бара жатқан елміз. Бірақ, жаңғыруымыз да, дамуымыз да, серпілуіміз де, оянуымыз да бәрі-бәрі өте баяу болуда. Мұны өз басын ғана ойлаған үкіметтің әдейі жоспарлаған жаман ойы, не болмаса 70 жылдық құлдық диктатураның бізге салған ойраны десек те, батыстың әкеп берген былық-шылығының кесірі десек те, біз бәрінің зардабын тартып жүрміз. Ал, халық сол сұрқиялықты көзімен көріп, құлағымен естіп, көзі жетіп тұрса да әлі шыдап келеді .

- Иә, рас. Бұл біздегі жайт ғой. Ал, Қытайдағы  қазақтарда  қандай  мәселе бар?

- Енді Қытайдағы мәселені өзің білесің, қазіргі ол жақтағы қазақтарға, түріктілдес ұлт­тарға, ислам дініне сенетін ұлттарға қысым қатты. Және де олардың Қытай компартия­сының жеке өзінің мақсатында сол ұлттарды құртуға құрған жоспарлары ашық та әшкере орындалып жатыр. Тағы бір ауқымды мәселе бар. Сол жақтағы тұрғындарымыздың діні мен тіліне шектеу, тосқауыл қойыла бастады. Бұл үрдіс соңғы екі жыл көлемінде тереңдеп барады.­

- Қазақылықты сақтап қалуыңызға не себеп?

- Қытайдағы қазақтар қазақылықты түгелімен сақтады, «олай жасады, бұлай жасады» деген­ сөз емес ғой. Ол ең бірінші – отбасылық тәрбиеден. Мен өзім атамның қолында өстім, ол жақтағы ақ баталы ақсақалдар мен ақ са­май­лы­ аналардың бойында қазақылық тұнып тұр. Барлығы бірдей әдеп пен ибаға баулиды. Мен атамның баласы болғандықтан, үнемі той-томала­ққа ертеді, үлкен кісілердің әңгімелерін тыңдатады. Содан шығар, өрісіміздің кең, ойымы­здың анық болғаны. Қазір ондай қарттарымыз сиреп барады. Бұдан 10-15 жыл бұрын қарттардың дәуірі еді. Үлкендер өте сыйлы  болды­, дау-дамайға  билік айтты.

- Әңгімеңізге  рақмет!

Сұхбаттасқан  Гүлдана  АСАНЖАНОВА,

Қорқыт ата атындағы

ҚМУ-дың 1-курс студенті

Сұхбаттан  кейінгі ой. Иә, жырақта жүріп бар арман-тілектері елін көркейту болған жалынды­ жастардың көптігі бізді қуантады. Бүгінгі сұхбат «Болғанда әкем қазақ, шешем қазақ, Мен неге қазақтықтан сақтанамын?» деп ұрандаған жанмен өтті. Біз таныған Қалиланның  мақсаты – айқын, бағыты – бекем.

Диана  Смағұлова:

Диана Смағұлова 1988 жылы 22 қыркүйекте Қарағанды облысында дүниеге келген. «Қызылорда қалалық мүгедектер қоғамы» қоғамдық бірлестігі жанындағы «Өнерпаздар» тобының мүшесі. Оның өмірге құштарлығы кез келген адамның орнынан тұрып, іске белсене кірісіп кетуіне себеп бола алады. Өмірдің сынағын «мен өзгелерден мықты болған соң Алла маған беріп тұр» деп қабылдайды. Парабиші. Республикалық «Жүрек жылуы» конкурсының 2019 жылғы жеңімпазы.

Диананы  мүмкіндігі шектеу­лі жандардың концертін жүргіз­ген сәтінен бастап танимын. Ол сахнада тұрғанда әрбір минуты үшін бақытты екенін, осы өмірге құлшынысының зор екендігін аңғартты.

- Диана, әңгіменің әлқиссасын өзіңізден бас­тасақ...­

- Менің кіндік қаным там­ған жер – Қарағанды облысы. Ата-анамнан ерте айырылып, туыс­қан әпкемнің қолында өстім. Мектеп бітірдім, оқуға түстім, тұрмысқа шықтым. Ел қатарлы қалыпты өмір сүріп жүріп, бір-ақ сәтте осы күйге түскенімді аңғармай қалдым. Бұл жақта жидек­ теру маусымы деген болады екен. Көрші үйдегілер жиде теріп жатыр екен, соған­ қызығып, бардым. Сатыға мініп, ұзын ағашпен қаққан кезде жерге­ түседі. Солтүстік жақта ондайды көрмеген соң қызықтым ба, әлде тағдырым ба, қоярда-қоймай, ағашты сұрап алып, сілтегенім сол еді, ағашқа әлім жетпей арт­қа қарай құлап кеттім. Сол оқи­ғада омыртқам сынып кетті. Содан­ бері арбаға таңулымын. Бірақ менің мүмкіндігім шектеу­лі деп айта алмаймын, қайта осы арба маған барлық қырымды көрсетіп, барлық мүмкіндікті сыйлады. Бұл 2014 жылдың қарашасы болатын. Бір жағынан алып қарасаң, ақымақтық, бірақ тағдыр. Осы күннен бастап менің өмірім түбегейлі өзгерді. Ол кезде­ менде арба да жоқ. «Кому что» газетіне «Сыйға арба аламын» деп хабарландыру бердім. Содан бастап маған хабарласушылар да, қол ұшын созушылар да көбейіп, елдің көмегі тиді. Өзім де алға ұмтылып, дәл осы қалпыммен қызым үшін өмір сүруге  талпындым.

- Дәл қазір республикалық параб­ишілерге  арналған­ Қызыл­орда  облысының  кубогіне  әзірлік үстінде  екенсіз. Бимен  айналысқаныңызға  қанша  уақыт  болды?

- Негізі кішкентайымнан ән айтатынмын. Балалы­қпен Тәт­тімбет секілді мықты күйші болсам­ екен деп армандайтынмын. Енді дәл сол дәрежеге жетпесем де бойымдағы талантты шыңдап, вокалмен айналысып жүрмін, бимен шұғылданамын. Би – менің хоббиім. Арбамен биле­у – ол спортпен айналысу деген сөз. Ән айтудан түрлі сайыс­тарға қатысып, жүлделі орындар иелендім. Бұл жеңіс­терім мен жетістіктерім менің өмірге құлшынысымды одан әрі оятты. Жан-жағыма позитивті көзқараспен қараймын. Өзімнің жан-жақты мүмкіндігімнің кең, әнге де, биге де икемімнің бар екендігін аңғарып, арбамен биге қатыстым. Небәрі 1,5 жыл ішінде Алматы, Астана қалаларындағы жарыстарға қатысып, жүлделі орындарға іліктім. Ағымдағы жылы Алматыда ҚР параби чемпионатында күміс, қола жүлделерге ие болдым. Республикалық «Жүрек жылуы» конкурсының 2019 жылғы жеңім­пазы  атандым.

- Сіздің байқау алдындағы дайындығың­ыз  қалай  өтеді?

- Менің   дайындығым – үйіме жақын орналасқан ка­раоке-барлар­да өтеді. Барып, алды­н ала келісіп, кеш бат­қаннан түн­нің ор­тасына дейін сол жерде  отырып  ән  айту – мен үшін  да­йындық.

Ал парабиге келсек, ең бірінші болып «Ерекше» би тобын құрған – Ольга Чебакова. Осы Қызылордада тұрады, ерікті­лер қатарында. Мені биге үйреткен де осы маман­. Тіпті 2018 жылы Ресей­дегі жастар жылына байланысты өткен бір апталы­қ оқуға да апарды. Әлем­нің 121 мемлекетінен келген адамдардың ішінде болып, Ресей президенті В.Путинмен кездестім. Кім ойлаған мені Мәскеуге барып,­ президентімен кездеседі деп. Менің әрбір жетісті­гіме себеп­ші, менің рухани да­муыма үлкен септігін тигізген  де – Ольга.­

- Туған өлкеңізден жырақтап, Қызылорда облысында қалуыңызға не себеп болды?

- Менің арбам себепші болды деп айта аламын. Бір жағы­нан, елдің сөзіне қалып, маған­ аяушылық танытқанын қала­маймын. Бәлкім, несібем осы елден бұйырып тұрған шығар­. Туған-туыстарым да жиі шақырады. Баруға жиналамын да, жеме-жемге келгенде қамшы сілтей алмаймы­н. Болашақта бараты­ныма сенімдімін. Кіндік қаным там­ған жерімді сағынамын, жылаймын, назданамын. Арбамен баруғ­а намысым жібермейді. Маған Қызылорда халқы­ның мейірімділігі ұнайды.

Бастысы, мен бақыттымын! Осы уақытты бағалаймын.

- Жастар жылынан не күтесіз?

- Ол туралы айта алмаймын.

- Арманыңыз бар ма?

- Кейбіреулер бұл сұраққа «арбадан тұрып кетсем...», «1 миллион теңгем болса, Түр­кияға  барсам...» деп жауап беруі мүмкін. Ал менде бір-ақ арман бар. Қызыма жетімдікті көрсетпей, өзім өсіріп, құтты орнына қондырып, немере сүю.

- Уақыт бөлгеніңіз үшін алғысымызды  білдіреміз.

Әңгімелескен  Н.ҚАЗИ

- Менің бүгін келіншек әкелетін күнім, мына ақшаны ал да, баланы алып таста, мені мазалаушы болма, - деп есіктен жұлқынып шығып кетті.

«Сол есікпен бірге менің жүрегімнің дүрсілі мәңгі тоқтап қалса екен» деп тіледім. Жоқ, кеудеңде жаның барда тірі адам тір­ші­лігін жасау керек екен. Сол кеткеннен Ерлан­ молынан кетті. «Келер, перзенті үшін ойланар, қатесін түсінер» деген менің алдамшы үмітім жалғанбайтын сыңайлы. Мұңымды кімге шағарымды да білмеймін, сырласар ешкімім де жоқ.

Ауруханадан құр сүлдері сүйегімді сүйретіп, ауылға қайттым. Анама айтудың орайын таппай аурухана мен үйдің ортасында әкеме қатынап жүріп, екі ай уақытымды өткізіп алыппын. Ерланнан ешқанда­й хабар болмаған соң, анама айтуға бетім жоқ, ақыры баланы алдыруға шешім қабылдап, қалаға аттандым. «Адамның дегені емес, Алланың дегені бола­ды» демекші, дәрігер жүктілік мерзімі асып кеткенін, екінш­іден, құрсаққа біткен алғашқы шарана­ны алдыртқан соң, бала сүйе алмау қаупі барын ескертті. Ал мен салым суға кетіп ауылға қайттым. Осындай сүреңсіз бір күндерде шешем менің жай-күйімді біліп, тірлігімнің әшкересі шықты. Менің басымдағы жағдай жайлы шындық ашылғаннан кейін үйдегі жалғыз қыз екеніме қарамай, шешем ойбайлап жылап, әкем қаһарына мініп үйден қуып шықты.

Осылай жүрген жігітім мені баламмен тастап кетсе, әке-шешем үйден қуып шығып, далада қалдым. Барар жерім, басар тауым жоқ. Бауырым да әскерде. Қалаға жетіп, жұмыс іздедім. Қара кешке дейін қаланы жаяу шарлап, кеш бата бір тойханадан жұмыс таптым. Жалақысы байып кетпесем де өз күнімді көруге жететін, сөйтіп ыдыс жуушы болып орналастым. Банкеттен кейінгі үйілген ыдыстарды жуып, сілем тастай қатып, жұмысымды аяқтап, қайтуға беттедім. Бірақ қайда барамын, баратын панам жоқ, күн жып-жылы, жаз айы болған соң теміржол вокзалына тарттым. Басқа менің түнер жерім жоқ болатын. Осылай қара түнді жамыл­ып, көзімді ілместен таңды атырдым. Ендігі күнім не болмақ? Қайда барамын? Жаратқаннан қандай күнәм үшін жазалап жатыр екенсің деп көз жасымды көлдетіп жылай бердім. Таңертең жұмысыма бардым. Осылай жұмыстан соң екі-үш күн далада сенделіп жүрдім. Жұмысымның тиянақтылығына риза болды ма, әйтеуір бастығым шақыртты.

- Айгүл, кел, отыр! Неше күннен бері байқап­ жүрмін, жұмысыңды өте тиянақты орындайды екенсің, маған өзіңдей адал қызмет­керлер керек. Мекенжайың қай жерде?­ Егер қаласаң, екінші жұмысқа осы тойханаға тазалаушы етіп алайын. Қарап отырсам, ауылдың қызына ұқсайсың, ақша ешқашан артықтық етпейді ғой, - деп жылы сөйлеген Ләззат апаның жүзіне тіке қарай алмай жылап жібердім. Ол да түсінбей, менің қасыма келіп жұбатып әлек. Дір-дір етіп, ұзаққа дейін өз-өзіме келе алмай, өксігімді баса алмай ұзақ жыладым.

- Қарағым, мен де анамын, көзіңде мұң бар, - дегенде шыдай алмай басымдағы бар өткен жағдайымды жайып салдым. Ләззат Ахметова өте жақсы адам екен, оның маған көп көмегі тиді. Тойхананың ішінен бір бөлмені босатып берді. Босанатын уақытым да жетті. Жығылғанға – жұдырық демекші, қамқоршыма айналған Ләззат апа күйеуінің қызмет бабымен басқа қалаға көшіп кетті. Ал босануға жақындап отырған мені ешкім жұмысқа қабылдаған жоқ. Жиған-терген ақшамның түбі көріне бастады. Жексенбі күні таң ата аман-есен қыз босандым. Перзентханадан шоқ гүл­мен, қуанышқа толы шаттықпен күтіп алатын ешкім де жоқ, қызымды құн­дақтап, жалдамалы пәтеріме келдім. Бірде аш, бірде тоқ, екі айым өте шықты.­ Бала қарауда еш тәжірибем жоқ, менің жаным уақытқа бағынышты, әрбір минутым шүберекке түюлі еді. Пәтерақы төлей алмай отырғанымда біреу есік қақты. Аң-таң болып аштым­. Ойымда «мені іздеген кім екен?» деген сұрақ. Есікті ашқанда өз көзіме өзім сенбедім. Қарсы алдымда Ерлан тұр. Ішімнен қуанышым қойныма сыймай тұр. Бар ойым қинал­ға­нымды Алла тағала көріп, мені тығырықтан алып шығуға жіберген періштедей сезініп, Аллаға шүкір айттым. Бірақ ішкі толқынысымды сыртқа шығармадым. «Көп жері маған­ ұқсайды екен» деді. Ал мен тұрайын дегенде, тіл-аузым байланып, сөз айтуға шамам келмеді. Қалай келді, солай кетті. Осы жағдайдан соң оған деген үмітім үзіліп, сенімім сөнді. Ең болмағанда пәтерақымды төлеп берсе де қызымыз екеумізге үлкен көмек болар­ еді. Осындай мейірімсіз адаммен бұрын қалай өмір сүргеніме таңғалдым. Тым құрығанда біздің жағдайымыздың қалай екеніне­  басын да ауыртқан жоқ. Айуан екеш айуан да өз баласынан жерімейді ғой. Сонымен не ішерге ас, не пәтерге төлейтін ақша жоқ, қызымды да жарытып емізе алмадым. Қақаған қыста қожайыным қақсатып, далада­ қалдырды. Көз жасым көл болып, қайда бара­рымды білмей, құндақтаған қызымды құшақтап, сол баяғы вокзалға бардым. Кеш­ке­ дейін сол жердегі көпқабатты үйлер­дің ішінде күнелттім. Аяқ-қолым талып, бет-аузым іскен күйімде баламды әрі-бері алып жүрген менің артымнан біреу түрткенде қорқып  кеттім. Балам жылай берген соң тұрғындардың мазасын алып, табаныңды жалтырат деп айтқалы тұрған біреу екен деп, жалт қарасам, орыс кемпірі тұр. Баламен тоңып қал­ғанымды айттым. Үйіне кіргізген сәттегі жай-күйімді айтып жеткізу мүмкін емес. Көзімнен аққан жасқа ие бола алмай, жылай бердім.

Наташа – жалғыз тұратын кемпір. Мені үйіне кіргізгенде анамның құшағына енгендей күй кештім. Күйеуінің қайтқанына бір жыл болған ол қайғыны көтере алмай ішімдікке салынған екен. Көз жасымды көлдетіп, жайғасып болған соң үйді ретке келтіруге кірістім. Үйдің іші адам көргісіз, әр жерде босаған шөлмек, көптен жинал­ма­ғаны көрініп тұр. Үйдің ішін қағып-сілкіп, жинап, жуып, өзімнің иығымнан жүк түскендей рақаттанып бір демалдым. Паналайтын жер тапқаныммен, күнкөріс жағы қиындай түсті. Бала сүтке жарымайды, қосымша сүт алатын ақша жоқ, оның жаялығы бар, ай сайы­н алатын бір балаға арналған жәрдем­ақымен күнелту мүмкін емес. Наташаның өзі секілді бөтелкелестері пайда болғалы үйден де береке кетті. Ішімдіктің соңы айғай-шу төбелеспен аяқталған күндерде қорқы­ныштан жанымды шүберекке түйіп жүрдім. Қызыма біреуінің зияны тиіп кете ме, не болмаса өзіме тиісе ме деп иман жанымды үйіріп, таңды атыратын күйді кештім. Наташа ашықтан-ашық менен ақша талап етуге көшті. Жұмыс істейін десем, баламды бағатын ешкім жоқ, қызым үш айлық, сеніп тапсыратын да ешкімім жоқ, қандай шешімге келерімді білмей, басым қатты.

(Кейіпкерлердің  есімдері  өзгертілген)

(Басы газеттің 14 наурыздағы

№10 санында. Жалғасы бар.)

Гүлмира  МОЛДАХОЖАЕВА

Халықтың тұрмыс-тіршілігінің қаншалықты деңгейде екенін салынған құрылыс нысандарынан аңғару қиынға соқпайды. Бүгінгі таңда Қазалы ауданында бұл бағытта атқарылған шаруалар­ ауыз толтырып айтарлықтай. Аудан орта­лығы Әйтеке би кентінің ауқымы ұлғайып, көріктене түскен. Кең көшелер, сәулетті нысандар, әсем үйлерді көргенде өзіңді бейне ірі қалада жүргендей сезінесің. Ал, мұндай ғимараттар кейбір өзге өңірлердегі аудан, ауылдарда көп кездесе бермейтіні жалған емес. Алайда бұл Қазалыда бәрі жіптіктей деген сөз емес. Межеленген жоспарлар, шешімін күткен шаруа да кездеседі.

Десе де, «Біткен істің міні жоқ, бітір­ген ердің кемі жоқ» деген бар. Осынау жағымды жаңалықтар аталмыш салаға мемлекет тарапынан жасалған жанаш­ыр көзқарас, қазынадан бөлінген қомақты қаржы, аудан тізгінін ұстаған азаматтардың ұйымдастыру шараларының жемісі, құрылысшы қауымның төгілген терінің өтеуі екені анық.

Бір сәт нақты дерекке жүгін­сек. 2018 жылы құрылыс жұмыстарының көлемі 11 млрд 516 млн теңгені  құраған,  яғни көрсеткіші – 153 пайыз деген сөз. Жұмысы жүргізілген 25 нысанның 19-ы пайдалануға беріліпті. Олардың қатарында Әйтеке би кентіндегі 300 орындық мектеп­, Жанқожа батыр ауылындағы спорт кешені бар. Оған қоса, «Қарлан» учаскесіндегі тұрғын үйлерге сервистік ауызсу желісі, кент пен қала аралығындағы, 5-кварталда салынып жатқан көпқабатты тұрғын үйлердің инженерлік инфрақұрылымы жүргізілген. Сондай-ақ, құрылысы басталған мекемелер үйінің ғимараты, мәдениет үйі, 18 пәтерлі көпқабатты үйлер, Қазалы қаласындағы – 180, кенттегі 210 гектар жер учаскелерін электрмен қамту, газбен­ жабдықтау, ауызсу апару жұмыстары жалғасын тапса, мемлекеттік-жекеме­ншік әріптестік негізінде Жанкен­т ауылынан дәрігерлік амбу­латория ел игілігіне берілді.

Аурухананың ашылу салтан­атына облыс әкімі Қырымбек Көшербаевтың арнайы қатысқанын атап кеткен­  жөн. Шарада ҚР Парламенті Мәжілісінің депу­таты  Бақтықожа Ізмұхам­бетов жаңа нысан жұмысына сәттілік тілеп, медицина салас­ының ардагері Орақ Кеуб­асов ел ағаларына көп­шіліктің ризашылығын біл­діріп, аудандық  аурухананың бас дәрігеріне жедел жәрдем  көлігінің  кілті  табыс­талған  болатын.

Өткен жылдың қыркүйе­гінде пайдалануға берілген №276 жаңа мектеп озық технологиямен қамтылған. Оқу сыныптары, спорт залы, кітап­хана, мәжіліс залы, асхана, меди­циналық кабинет, әкім­шілік және мұғалімдер бөлмесі бар мектепте шәкірттер бойына сапалы білім, тағылымды тәрбие сіңіру көзделген. Жаңа жыл мерекесі қарсаңында Қазалы ауданында бірқатар сәулеттік нысандар бой көте­ріп, іске қосылды. Аймақ басшысы Қырымбек Көшербаевтың ауданға кезект­і іссапары кезінде Әйтеке би ескерт­кіші, Рәміздер алаңы ашылып, Ақтан батыр ауылындағы абаттандыру жұмыстары көпшілікке көрсетілді.

Аудан орталығын кеңейту мақсатында жасалып жатқан игілікті істерді күнделікті тіршілікте көріп жүрміз. Оларды жүзеге асыруға ел қазынасынан биыл 3,2 млрд теңге қаржы бөлінген. Осы аралықтан жаңа үлгідегі кәсіпкер­лік нысандарын салу үшін жоспарлан­ған жер учаскесі белгіленген. Қазалы қаласы мен Әйтеке би кенті аралығындағы автокөлік жолдары қайта жаңартылып, жоба-сметалық құжаты әзір­леніп, мемлекеттік сараптамадан өткізілген.

Солардың арасындағы бірқатар нысанд­арға  тоқтала  кетсек.  Әйтеке би кентінде құны 889,7 млн теңге болатын мекемелер үйі жобасы іске асырылуда. Аталған ғимаратты салу­дағы мақсат – тұрғындарға қолайлы­ орта қалыптас­тыру үшін аудан әкімдігі мен дербес бөлімдерді бір жерде шоғырландыру. Мұның өзіндік себебі де бар. Дербес бөлімдердің бірқатары кент әкімдігінде болса, кейбірі ескі аурухана­ ғимараты бөлмелерін жалға алып, пайда­ланып отыр. Әйтеке би кентінің түбегейлі жоспар­лау  жобасына  сәйкес мекемелер­ үйі ғимараты мектеп, аурухана, халық­қа  қызмет  көрсету  орталығы, сот, мәде­ниет­ үйі ғимараттарымен бір аумаққа орналастырылған. Бұлай жасау тұрғындар үшін аса ыңғайлы болмақшы. Қазіргі таңда аудан әкімдігі орналас­қан ғимарат өткен ғасырдың 1963 жылы бой көтерген. Қанша дегенмен уақыт ағымы өз ізін салған. Сондай-ақ, аудан орталығында көпқабатты 6 тұрғын үй құрылыс­ы жүргізілуде. Алдағ­ы уақытта Әйтеке би кенті мен Қазалы қаласы аралы­ғынан көпқабатты 12 тұрғын үй құрылысы  жоспарлануда.

Жұмабек  Табынбаев,

Қазалы  ауданы

...«Мұз айдыны» спорт кешеніндегі көрініске қайран қалуға болады. Журналистер жапа-тармағай қаршадай қызды қоршап алған. Мұз үстіне өрнек салған, мұз үстінде ойнақ салған сырбойылық спортшының сұлу спорт саналатын сүйікті ісі сырғанауды абыроймен аяқтағаны жаңа ғана. Екпіні қатты болған соң ба, ентігіп-ақ тұр. Жүзі мен жанарында жылылық бар, қуанышты екені езуінің еріксіз екі жаққа «ентелегенінен» байқалады.

Жүздеген адам суретке түсу үшін ұзын-сонар кезектің кептелісінде. Қолтаңбасын алып жатқандар қаншама? Он тоғызға ақпанның он төрті күні ғана толған жерлесіміздің жарыстардағы жемісті жеңісіне Сыр жұртшылығы сүйсіне қарауын бір тоқтатқан емес. Сол жерде жүрген   150 спортшының   99 пайызы ел сенген Элизабетке ұқсағысы келетіндей. Ол өзімен дидарласқысы келетіндерге бір сағатын  арнады...

Қызылордадағы «Мұз айдыны» спорт кешенінде мәнерлеп сырғанаудан әлем чемпионатының күміс жүлдегері Элизабет Тұрсынбаеваның жүлдесіне арналған «Көктем жұлдыздары» республикалық ашық турнирі өтті. Біз бейнелеген көрініс соның салтанатты ашылуындағы жайт еді.

- Мен өте қуаныштымын! Тіпті, не дерімді де білмеймін. Турнирге мұнша көп спортшы қатысады деп ойламадым. Шынында ризамын! Мені қолдап келгендеріңіз үшін көп рақмет! Бұл маған мотивация береді, - деді чемпион.

Екі күнге созылған жарыстың ашылу салтанатына облыс әкімінің орынбасары Руслан Рүстемов, «ҚазГерМұнай» БК ЖШС бас директоры Мұрат Мұстафаев және облыстық дене шынықтыру және спорт басқармасы басшысының орынбасары Жақсылық Оспанов қатысты.

- Мәнерлеп сырғанау – спорттың ең әдемі түрі. Бұл жерде нәзіктік, ерекше дарын, шеберлік қажет. Біздің елде аталған спорттың дамуына жағдай жасалған. Осы күні 50-ден аса жас өздерін Элизабеттің ізбасарлары санап, мәнерлеп сырғанауға машықтануда. Бүгінгі шараның қатысушыларының көптігі осының айғағы, - деді облыс әкімінің орынбасары Руслан Рүстемов.

Жарыстың салтанатты ашылуында жергілікті өнерпаздар ән шырқап, мерекелік көңіл күй сыйласа, Элизабет Тұрсынбаева және былтырғы жылғы «Көктем жұлдыздары» республикалық турнирінің жеңімпазы, қызылордалық Темірлан Якияев көрсетілім қойды.

Шара барысында «ҚазГерМұнай» БК ЖШС бас директоры Мұрат Мұстафаев та Элизабет Тұрсынбаеваға жүрекжарды лебізін білдіріп, қатысушыларға сәттілік тіледі.

- Мұндай сайыстың маңызы зор. Талантты жастарды талаптандырады, биікке қанаттандырады. Элизабет қарындасымызға қолдау толастамақ емес. Оның әлі де алар асуы алда. Ал, бүгінгі сайыстың қатысушыларына сәттілік тілеймін, - деді ол өз сөзінде.

Сайысқа Өзбекстаннан, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларынан, Ақтөбе, Қостанай, Қарағанды және Қызылорда облыстарынан 8 команда, 150-ге жуық мәнерлеп сырғанаушы қатысты.

«Көктем жұлдыздары» турнирі жыл сайын өткізіледі деп жоспарлануда.

Турнир алдында ғана Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев мәнерлеп сырғанаудан халықаралық дәрежедегі спорт шебері Элизабет Тұрсынбаевамен кездесіп, оны Сайтама қаласында өткен әлем чемпионатындағы жеңісімен құттықтаған болатын.

Естеріңізге сала кетейік, Элизабеттің Әлем чемпионатында көрсеткен өнері әлем үшін елеулі құбылыс болып танылған еді. Тұңғыш рет қазақстандық мәнерлеп сырғанаушы жеңіс тұғырынан көрініп, күміс медаль жеңіп алды және әлемдік тарихта бірінші рет төрт айналымдық «сальховты» қатесіз орындады.

- Біз мұз айдыны спорт кешенін салдық және бұл кешенге Сыр жастары жаңа спорт түрлерін игеруге қуана-қуана барады. Мен осы орталықта болашақта еліміздің намысын халықаралық ареналарда қорғайтын дарынды спортшылар өседі деп сенемін. Аймағымызда егемен еліміздің атағын әлемге әйгілі ететін мәнерлеп сырғанаушы чемпиондардың тұтас шоғыры болсын! Элизабет, сенің есімің бүкіл әлемге танымал болуына тілектеспін, - деді аймақ басшысы.

Өңірдің спорт саласының дамуына қосқан елеулі үлесі үшін Элизабет Қызылорда облысының «Құрмет грамотасымен» марапатталды және оған 2 млн теңгенің сертификаты табысталды.

Өз кезегінде Элизабеттің ата-анасы облыс әкіміне және Сыр жұртшылығына қыздарына қолдау көрсеткені үшін алғыс айтты.

- Мен үшін ата-анам мен жаттықтырушыларымның көмегі ерекше рөл атқарды. Әрине, маған көрсеткен Сіздің қолдауыңыз бен жерлестерімнің сенімі өте маңызды. Сіздерге алғыс айтамын, бұл – біздің ортақ жеңісіміз, - деді Элизабет Байтаққызы.

Үсті-үстіне қабаттасқан шаралардың кезектісі мынау болды. Элизабет Тұрсынбаева жергілікті «Қайсар» футбол клубының ойыншыларымен кездесіп, қолдау білдірді. Тарихты түрлендірген мақтанышымызға футболшылар алдағы мансабына сәттілік тілеп, өзінің сүйікті таңбасы көрсетілген жейдені естелікке ұсынды.

Рыскелді   ЖАХМАН

Шәріп ауылда жатып алып бұрқыратып жазғанды жаны сүйеді. Күн сайын сөреде тұрған «Біздің көше кең», «Токқ­а түссең күйесің», «Қос дөңгелек, бір педаль» атты кітаптарына қарап көңілі өсіп, сүйсініп қояды. Қолына қаламын ұстап, бойын шабыт кернеп кеткен кезде бүкіл дүниеден баз кешіп, қатын бала-шағасы­н шықпыртып бөл­меден қуып шығады. Сонау 1958 жылы салған ескі тамның іші қайбір кең дейсің. Айналдырған төрт бөлме. Кейіпкеріміз ортаншы баласы Николай мен кішісі Қайырғали жатат­ын шеткі бөлмені мен­шіктеп, өзінің кабинетіне айнал­дырып алған. Шәріптің шабыты қысқан күні екі ұлы мөлтеңдеп ауызғы үйді паналап жүреді.

Шәрекең әппақ пердені терезенің бір қапта­лына қарай ысырып, үстел үстін мұқият жинап, артық-ауыс заттың бәрін бір бұрышқа жиып-теріп, айналасын мұнтаздай етіп қояды. «Жазушының жаны қандай кіршіксіз болса, жан-жағы да соншалықты таза болғаны жақсы» деп қатын, бала-шағасының миына құйып қойған. Кабинетін көңілдегідей етіп жасақтағаннан кейін қағазын жайып жіберіп сойдақтата жазуға кіріседі. Мұрнының үсті терлеп, көзі жасаурап, саусағынан әл кетіп, бір жаз­ғаннан тынбай отырып үш сағат­ жазады. «Осылай еңбек еткенде ғана жазу өнімді бола түседі» дейтін кешкілік құр­дастарымен бақтағы жалғыз алма ағашының  түбінде әңгі­ме-дүкен  құрып отырып. Үш сағаттан соң аяғын сырп-сырп басып келіншегі Жұмагүл тақап келіп, есікті тықылдатады.

- Отағасы, ас ішіп аласыз ба?

- Мен саған есікті ұрма деп қашанғы айтамын! Тамақты терез­еден  әкел!

Жұмагүл «Шәріп десе Шәріп екенсің» деп іштей ашуланып, тауықтың сорпасы мен екі тілім нан, бір салаты бар подносын көтерген күйі үйді айналып, мұның терезесінің тұсына  таяп  келеді.

- Балаларға айтып, подносты үстелге бір-ақ жеткізсеңдер қайтеді осы? - деп Шәріп тағы шақарланады.

- Ойбай-ау, Никон да, Қайрош та сабақта ғой, – дейді Жұмагүл көзін адырайтып, – жазу, жазу деп шөп басын сындырмайсың, - деп сөз аяғын күмілжітіп бұрқ  ете  қалады.

Шәріп тамағын жалап-жұқтап ішіп алған соң, тағы да бұрқыратып жазуға кіріседі. Қазір бұ­рынғыдай оқушы дәптеріне емес, А4 форматтағы ақ қа­ғазға сүйкейтін бол­ған. Бұл ауылда ол қағаз да тапшы. Абырой­ болғанда, Шымкенттегі мемлекеттік университетте тарих пәнінің мұға­лімі мамандығын біті­ріп, қазір мектепте технология мен валеол­огиядан сабақ беріп жүрген әйелі Жұмагүл тықпыштап жүріп бұған ақ қағаз тасиды. Ондай қағаз мектеп бойынша тек директор мен завучтың бөлмесінде ғана көп. Ебін тауып ел­пілдеп жүріп, бірде көрсетіп, бірде бой тасалап, әйтеуір ақ тер, көк терге түсіп апта сайын бума-бума ақ қағазды алып тайып тұрады. Бір жолы директор Сабырәлі осыны байқап қалып қатты  ашуланды.

- Қабылдау бөлмесіндегі қағаздарға жау тие ме осы? Неге өзінен-өзі жоғала береді? - деді педсоветте  үстелді тоқпақтап.

Ортаңғы қатарда отырған Жұмагүлдің жүрегі зырқ етсін.

- Ашуыма тимеңдер! Ертеңнен бастап камера қойдыр­тамын, - деп тепсінді сабырсыз Сабырәлі.

Содан бері Жұмагүлден маза кетіп, көңілі алаңға толса да қашып-пысып қабылдау бөлмесіне баруын қоймады. Әуелі бұрыш-бұрышты асығыс шолып алады. Сосын қолын сумаңдатып ақ қағаздарды білдіртпей сөмкесіне салады. Мектептің мүлкіне қол сұғып жатырмын-ау деп ойлаған сайын­ дегбірі  қашып, аяқ-қолы қалтырап әрең шығатын.

Оның осыншама сынақтың ортасынан жол тауып, бұған қағаз тасып жүргенін білсе де Шәріп тым жайбарақат.

- Саспа, қатын! Сен ұрлық жасап жүрген жоқсың! Сен ру­ха­ниятқа қызмет етіп жүрсің, - дейді шәй үстінде дар-дар етіп.

- Руханиятыңды қайдам... ұрлық үстінде ұсталып қап, жұмыстан шығып кетпесек болды, - дейді Жұмагүл сылпылдатып шәйін ішіп отырып.

- Жазғандарым бір кітапқа таяп  қалды. Жұмыстан шықсаң мен  асыраймын, - дейді Шәріп  танауын  көтеріп.

Осы кезде мінез-құлқы есім-сойымен үйлесе қоймайтын ортаншы ұлы Николай ентігіп үйге кіріп келсін. Бұлар ошарыла қарағанша болған жоқ:

- Сұрап жатыр! - деді екі қолын екі тізесіне қойып бүк­тетілген күйі.

- Сәлима ма? - деді Жұма­гүлдің түрі бұзылып.

- Иә!

- Айттым ғой... былтыр ал­ған екі жілік еттің ақшасын әлі бере алмай жүрісіміз мынау. Шығар ал кітабыңды, - деген сосын күйеуіне қарап. – Кітаппен ақша табамын деген ақы­мақ жоқ шығар мына заманда.

Шәріп осындай әңгіме ай­ты­ла  бастағаннан-ақ  кесесін алақанымен  жауып, ышқырын бір тартып қойып, сыртқа бет­тейд­і.

Әйткенмен үстел мен ақ қағазға төне түсіп, тынымсыз жазуын доғарған жоқ. Күндіз-түнге қарамай төпелейді. Қаламсабының сиясы таусылып, біраз күннен бері балалардың кеңсе заттарына ауыз салған. Жазушы әкелерінің мінезінен хабардар Николай мен Қайырғали бұл «қылмысқа» аса бейжай қарап, үн шығармайды.

Шәріп соңғы уақытта салт-дәстүр, туған өлкенің тарихы, адам санасының жаңғыруы секілді аса ауыр әрі маңызды тақырыптарға қалам тербей бастаған­.

Бір апта өтті-ау дегенде су жаңа шығармасын конвертке баппен салып, хаттың жиегін тілімен ары-бері жалап тастай қылды да аудандық газетке аттандырып­ салды. Байқожа Қожабаев  басқаратын басылым мұның меселін қайтармай, ертеңіне-ақ жарқ еткізген. Атын атап,  абыройын асырып, мақтау сөз де жазыпты. Кешкі шәй үстінде Шәкең мәртебелі дикциямен дауыстай оқып, отбас­ы мүшелері жаппай қол шапалақтап, өздерінше мәз-мейрам болды да қалды.

Арада екі апта өткенде Шәкең келесі туындысын облыс­тық газеттің мекенжайына қарай жолдап жіберді. Олар аудандық басылым сияқты тым мырзакөңіл емес екен. Қайта-қайта телефон шалдыртып, сұратып жүріп екі-үш ай дегенде әрең басты. Бірақ бас редакторы  сондай  қатқыл пенде  емес сияқты.

- Шәке, оқырман көп. Оқырман көп болған соң жа­затындар да көп. Сіз секілді қаламгердің белсенділігі бізді қуантады, - деп мұны өзінше демеп қойған болады.

Сынағысы келді ме, әлде мақтайын деді ме Шәріп ол жағын аса ажырата алған жоқ. Ажыратуға тырыспады да. Ең бастысы облыстық газетке түрен салғанын аса тарихи жағдайға балап, тынысы кеңіген.

Жазудан аздап сергиін деп, бой жазбаққа сыртқа беттесе болды құдайы көршілері Таң­қау мен Дәріп кездесе кетеді.

- Не істеп жүрсің? - дейді Таңқау мұны бірінші рет көріп тұрғандай таңырқап.

- Бой жазып... сергіп...

- Әншейінде үйден шық­паушы  едің...

- Жазушылық серуендеу­ді, сергуді, бой жазуды талап етеді. Онсыз жұмыс өне ме? - дейді Таңқауға қарап танауын көтеріп.

Үшеуі бас қосса болды бір-бір саптыаяқ сыра алады. «Сыр айтқанда болады сыра тәтті» деп Шәріп мақалдатып, жазушылық  мақамына  салып  әңгі­месін  бастайды.

- Осы сен не жазасың? - дейді көршісі. Шәріп сырасын ұрттап, тұщынып отырып, сәл үнсіз қалған соң барып:

- Проза, - дейді маңғаз дауыспе­н.

- Әх-әх, менің қатынымның атына ұқсайды, әх-әх, - деп күледі Таңқау езуі көбіктеніп.

- Сенің қатыныңның аты кім еді?

- Көрші болып тұрып менің қатынымды білмейсің бе? - деп Таңқау әлдеқандай болсын.

- Білем ғой... есіме түспей қалды...

- Ұят қой... көрші тұрып қатынымның атын білмейсің...

- Айтшы енді... құдды Ерке Есмаханның байы сияқты кергідің ғой?

- Аты... Пәтима ғой...

- Проза мен Пәтиманың қай жері ұқсап тұр, Таңқау көке? - дейді үндемес Дәріп көзін  дөңгелетіп.

- Екеуі де П-дан басталмай ма? - деп Таңқау екі көршісіне кезек-кезек қарайды.

Ондай кезде Шәріп «Сендер тым арзан әңгіме соғасыңдар. Маған әдеби орта керек, ренжімеңдер» деп орнынан кілт көтеріліп, кете барады.

- Әй, менің балам да бірдеңе шимайлайды. Соған барсаңшы, - деп Таңқау мұның артынан тарқылдай күледі.

Шәріп кезекті рет Николай мен Қайырғалидің бөлмесін тартып алған күні тағы бір тың шығармасын дүниеге әкелді. Бұл жолы тез жазылды. Тілі мен стиліне, жанрына өз көңілі қатты толып, қайталап оқып, әлсін-әлсін толқып кетеді.­ Сөйтіп, «Шыбындар патшалығы» атты шағын хикаят­ты аудан мен облыс газеті­не жіберуге обалсынып, республикалық газетке бір-ақ жолдаған. Жібергеніне он күн өтсе де аптасына үш рет шығатын газеттен хабар бола қоймады. Үйге газет келген сайын ашқарақтана ақтарып, әр ма­қала, әр әңгіме, әр тақырыпқа қадала қарап, өз шығармасын, өз аты-жөнін іздейді. Жоқ. Тағы да он күн сырғып өтті. Газет­ті күткеннен бе ештеңе жазып та жарытпады. Жұма­гүлдің де жаны тыншыған. Мектептен  ақ  қағаз  тасып әуре болмайды.

Екі ұлы да өз қаламсаптары мен бөлмесін қайтарып алып, еркінсіп қалды. Отбасына еркіндік сыйлағалы тағы он күн сырғып өтіп, ай алмасқан. Газет­ ләм-мим демеді. Басқа авторлардың шығармалары күн аралатып шығып жатыр, шығып жатыр. Осыдан соң Шәріп өкінуін доғарып, ойла­н­а бастады. Бұған терең астармен қарау керек деп түйсінді. «Олар менің шығармамды ұстаздар мерекесіне орай шығарғ­алы жатқан ғой. Әдейі соған сақтап отыр. Міне, жазушыны бағалау деген осы. Әншейін, маңызы жоқ күні шығара салса не болғаны» деп ойланды ол. Сөйтіп жүргенде мұның  шығармасы  мұғалімдер мейрамына жетпей-ақ, қыр­күйектің жиырма сегізінде жарқ еткен. Қуануын қуанса да өңі айналып, тақырыбы ауы­сып, сюжеттері қырқылып, қырық жамау болған шығар­масын көріп Шәріп кәдімгідей құлазып қалды. Салып ұрып телефон соғып еді, тұтқаны Құдай оңдағанда әдеби редактор көтере қалғаны.

- Бауырым ау, мен секілді білдей жазушының шығармасын көк ала қойдай етіпсің ғой?

- Ойбай, көке, сіз әп-әйдік адамсыз ба? Мен мектеп оқу­шысы  ма  десем...

- Қайдағы оқушы? Өзіндік жазу өрнегім қалыптасқан, жұрт мойындап жүрген Шәріп Тауасқанов деген менмін...

- Ә, Шәке... енді... шығармаңыз жап-жақсы екен. Жұп-жұмыр!

Мына сөзге Шәкең алақтап, қуанып қалды. Иә, «себебі енді...» деп қостай кеткелі жатыр­ еді, арғы жақтағы жап-жас дауыс иесі бұдан бұрын сөйлеп үлгерді.

- Дегенмен әлі де пісу керек. Жетілу керек. Онсыз бол­майды. Болашағыңыз зор қалайда, - деп сөзбұйдаға салып қоя  салған.

Қызық болғанда шығармасының  соңын  оқымапты.

«Жетіген» ауылынан хат жолдаған Шәріп есімді оқырманымыздың шығармасы көркемдік тұрғыдан әлсіз, әлі де өсуді, жетілуді талап­ етеді. Мұндай шалажансар шығарма оқырманға ой салмайды. Керісінше, оқырманды қашырады. «Әдеби сын» айдарымен алдағы уақытта  осындай  шығармаларды өз тарапымыздан өңдеп, ұсынып отырамыз. Бұл біздің жазушы­лықтан үмітті жазармандарымызға үлкен көмек болары сөзсіз» деп бір-ақ қайырыпты. Жазушымыз ызаланып, ашудан жарыла жаз­даған. Сөйтсе бұған жасалған соққы мұнымен де бітпепті. Қырсыққанда осы газетке Таңқаудың тоғызыншыда оқитын баласы да шығарма жолдапты. Редакция  оған да осындай сын жазған. Кезекті бір жолыққанында Таңқау: «Балам екеуің оңбай сөз естіпсіңдер ғой» деп езуі көбіктеніп ырқ-ырқ еткен. Үйге келсе Жұмагүл күлген.

«Балаңмен жасты баламен бір­ге қосылып сөгіс алып, «Жетіген­нің» абыройын төктіңдер-ау» деп.

Бірақ мұндай сынға морт сынатын Шәріп пе? Қатынын бір сыбап­ алып, әдебиет пәні кітап­тарындағы теориялар мен әңгімелерді тағы бір қайыра оқып шықты­ да, келесі туындысын жазуға кірісіп кетті. Бұл жолы көңілі кәдімгідей мерейленіп, мейманасы тасып отырып жазды. Қаламынан маржандай сөз төгіліп, оқиға желісі де күтпеген бұрылыстарымен автордың өзін тәнті қылып, шытырман оқиғалы хикаяты бас-аяғы жеті күн ішінде әзір болған. «Темірді қызған кезінде соқ» деді де, сиясы кеппеген шығармасын республикалық басылым жария­лаған бәйгеге қосты да жіберді. Қызық болғанда, арада жиырма күн өткенде білдей басылымнан шақырту келіпті. Кешкілік Таңқау мен Дәріпті, Николай мен Қайыр­ғалиді, қатынын, көшеден жолай өтіп бара жатқан тағы бірді-екілі адамды жинап алып оқып берді.

«Құрметті, Шәріп Тасығанұлы! Сіздің шығармаңыз «Көк алма» республикалық әдеби байқауы қазылар алқасының көңілінен шықты. Қоғамдағы аса маңызды мәселені қозғапсыз. Қордаланған түйткілді жағдайға көркемдік реңк беріп, кейіпкерлердің көзқарасы арқылы ерекше жеткізе білгенсіз. Мұндай шеберлік, мұндай көр­кемдік шешім сөзсіз, біздің әде­биет­тің жемісі болмақ. Сондықтан қазылар алқасы сізге жүлделі орындардың бірін табыстайтын болып шешті. Ол үшін Алматы қаласында өтетін салтанатты марапаттау рәсіміне  шақырамыз!»

Мына  жаңалық арада бес минут­ өтпей-ақ «Жетіген» ауылының бүкіл үйіне, ойы мен қырына, түкпір-түкпіріне тарады да кетті. Таңқау мен Дәріп «жетістікті өзіміз-ақ жуып берейік» деп Сәлиманың дүкеніне қарай томпаңдаған. «Жұртқа  жеккөрінішті  болып мектептен қағаз тасыған еңбегім зая кетпепті-ау» деп Жұмагүл жанары­на келген жасты орамалының ұшымен іркіп, қуаныштан мұрнын пышылдатып тарта берген. Тіпті ауыл әкімі Сиырбай Суалғ­ановтың өзі құттықтап кіріп шығып, ауыл даңқын асырғаны үшін сыйақы беретінін айтып қуантып кетті. Ұзамай мектеп директоры Сабырәлі Жылқыбайұлы да жетті алып-ұшып. «Ауылымыздан сіз секілді қабырғалы қаламгердің шыққаны бізді қуанышқа бөлейді. Кітаптарыңызды оқушыларымыз­ға оқытамыз» деп желпінді. Оқу­шыларға матаға гүл тігуді, шыбықтан кәрзеңке жасауды үйрететін қатыны  Жұмагүлді де біраз мақтап­ қойды. «Былтыр  мұғалім кө­бейіп, сағат бере алмай қалдық. Енді сағаты­н арттырамыз. Мұндай маман­дар бізге керек» деді қипақтап. Әйтеуір, Шәріп пойызға мінемін дегенше аудандық газеттің тілшілері, басшылары, журналистер қаумалай қаптап, шығарма­шылығымен танысып, мәре-сәре болысқан.­

Көп ұзамай Шәріп «Ақтөбе-Алматы» пойызының плацкарт вагоны­нда екі күн жол азабын тартып­ отырып Алматыға жеткен. Николай сатып келген екі қойдың ақшасын еркін жұмсайын деп, жеткен түні қымбат қонақүйдің ең сәнді бөлмесін жалдап алды. Ертеңг­і марапаттан қомақты ақша олжалайтынын ойлап отырып, тәтті-пәттімен шәй ішіп, өмірі атын естіп, көзі көрмеген тамақтармен алаңсыз ауқаттанған. «Жаз бойы қақиып отырып жазу жазамын деп арқама тұз жиналған шығар» деп түнде бір, таңда бір массажға барып, әй бір рақаттансын.

Анадан жаңа туғандай серпіліп, ертесіне жеңіл-желпі жуынып-қырынып, шақырылған мекенжайға  беттеген. Барса ығай мен сығайлар түгел келіпті. Жалтыраған қара туфли, дәл сондай түсті костюм-шалбар киген Шәріп те кіл мықтының ортасына ене берді. Олар да бұған жылышырай танытатын секілді. Сыртынан естіп, есімдеріне қанық болып жүрген өңкей әдебиетшілер көз алдында. Жалбаңдап бәріне барып емен-жарқын амандасады. Сәлемін алған­ымен қайтара жауап айтып, шұрқырап жағдай сұраса кетпейді.

Ұзамай марапаттау рәсімі де басталды. Сайысты ұйымдастырушылар 1000-нан астам өтінім келіп түскенін, шығармалардың шетінен тартымды, қызықты екенін айтты. Әсіресе, шашына аздап ақ түскен, үстіне кең қолтық костюм, бұтына көк джинсы киген жасы алпыстар шамасындағы Тұлым Жазылбеков кеңінен орағытып, бейнелеп, көсіліп сөйледі. Бәйгеге­ қатысушылардың дені жастар екенін, дегенмен орта жас, кейінгі буынның да бәсі биік екеніне тоқталып­, одан соң шығарма­лардың көркемдік талаптарына қа­тыс­ты  әңгімеледі.

- Өнімді жазып, көзге түсіп жүрген бірқатар жазушылар бар. Жалпы, қаламгер таныламын десе жас талғамайды. Қай уақытта да жарып  шығуы  мүмкін,  -  деді  аздап­ қырылдап сөйлейтін Тұлым Жа­зылбеков.­

Бұл сөздер тура өзіне арналып отырғандай Шәріп жан-жағына жедел көз тастап, тамағын кенеп, жағасын түзеп қойды. Дәл осылай қозғалақтап кеткенін өзінің еркінен­ тыс жүзеге асқанын да аңдап  үлгерді.

- Осы жолы тек Алматы мен Астана емес, облыстық, өңірлік басылымдарда шығып жүрген жазушы­ларды да кеңінен қамтыдық, - деген кезде Шәріптің тіпті дегбірі  қашсын.

Қанша жыл бойғы еңбегім еш кетпепті-ау. Бұлар да оқып, біліп, қадағалап жүр екен-ау деген ой санасы­нда асыр салып, ішін қуаныш сезімі билей жөнелген. Жазу жазамын десе бөлмесін босаты­п беретін Никоны мен Қайрошы,­ тамағы мен қағазын тасып­ безектеп жүретін жан жары Жұмагүл есіне түсіп, көңілі босап та кеткендей ме. Қойшы, әйтеуір сан түрлі оймен арпалысып отырғанда жүлделі орындарды табыстайтын сәтке де жеткен.

Әдеттегідей ынталандыру сыйлығ­ын үлестірді. Оны жыпырлатып алты-жеті қатысушыға бір-ақ берді. Одан соң үшінші орын. Әрине, Шәріп бұдан үміттене қоймайды. Беріп жатса, ала салады. Сондай көңіл күй. Екінші орынды хабарлар алдында біраз толқыды. Қаншама жазушыны артқа тастап­, бәйгеден екінші келсе қандай ғажап! Бірақ бұл жолы да оның есімі аталған жоқ. Енді сөзсіз не бірінші орын, не бас жүлдені қанжығасына байламақ. Шәріптің есі шығып, құлағы тұнып, қазір жүр­гізуші хабарлаған кезде естімей қалмайын дегендей алға ентелей түсіп, елеңдеп отыр. Конвертті баппен ашқан ұзын бойлы, сымбатты жүргізуші жігіт «Әдеби байқауымыздың I орын иегері – Шәріп Тасығанұлы» деп саңқылдай хабарлаған кезде орнынан қалбалақтап ыршып тұрып, ә дегенде аяқ-қолынан әл кеткендей болып, аз уақыт абдырап қалды. Залдағылар дүр етіп мойын бұрып, бұл жаққа қарағанда көзі қарығып, қысыла берді. Сосын дереу еңсесін тіктеп, сахна­ға қарай жүрген. Бірінші орын иегерін күтіп тұрған жүргізуші және бәйге ұйымдастырушылары алшаңдай басып келе жатқан бұған мерейлене қарап тұр екен. Шәріп жүрісін түзеп, кербездене қадымдап, сахнаның баспалдағынан ытқып­ жеңіл көтерілді де грамота мен гүл шоғын нығыздай ұстап тұрған ақсақалға тіке салды. Сахна жап-жарық. Бұл жақтан зал тегіс қараңғылықта көрінеді екен. Іші де, сырты да түгел толқып жете беріп еді, ақсақал жазушы мұның қолын риза кейіпте қысып, бірінші орын грамотасын табыстай берген. Кенет, «ау, ағайындар» деген дауыс­ естіліп, бәрі сол жаққа үдере жалт қарасты: «Шәріп Тасығанұлы» деген­ мен ғой!».

Тұрқы еңгезердей, қою қара мұрты бар, көмірдей шашын толқындата артқа қайырған жігіт ағасы сахнаның ана бұрышынан келіп талтайып тұр екен. Мына жағдай бағанадан шарапты тоя ішіп, әбден масайғандай күйге түскен Шәріптің жылдам ес жинауына біраз көмектесті. Ұйымдастырушылар да, көрермендер де түкке түсінбей, алақ-жұлақ етіп қалды. Шәріп те қалыспай:

- Мен де Шәріп Тасыған­ұлы­мын. Ұйымдастырушылар маған­ хат жіберді, - деді батыл­дана түсіп.

- Әй, жүлде алған жазушы мен­мін, - деп өңмеңдейді әлгі дәу қара.

Сахнаның үсті әп-сәтте абыр-дұбыр дау мен жиналысқа айнал­ған. Бағана езуі көпіріп сөйлеп-сөйлеп, жағы талып орнына отыр­ған­ белгілі жазушы Тұлым Жазылбеков қайтадан ортаға келді.

- Сіздің фамилияңыз кім? - деді Тұлым мырза әуелі бұған қарап.

- Тауасқанов! Шәріп грамота мен гүл шоғын нығыздап ұстап дір-дір етеді.

- Ал сіздің фамилияңыз қалай? Жазылбеков енді әлгі дәу қараға баппен бұрылды.

- Смағұловпын!

- Конверттегі  фамилияны  айта қойшы? - деп енді Жазылбеков жүргізушінің қолына көз тастады.

- Мұнда фамилия жоқ. «Тұманды­ кеш» деген шығарма атауы ғана тұр.

- Айттым ғой. «Тұманды кеш» менікі, – деп әлгі дәу қара дөрекілене ұмтылып, мұның қолындағы гүлі мен грамотасын апыр-топыр тартып алсын.

Залдағы біреулер күліп жатыр, біреулер қап-әй десіп жатыр... Дәу қара мұның қолындағы гүл мен грамотан­ы ғана емес, бүкіл атақ, абырой, ырыс-берекені тартып алғанда­й күйзеліп, жаны жадау тартты. Көңілі құлазып сала берді. «Тұманды кешіңмен» қоса құры­шы» деп іштей сыбады да, жиынның соңын күтпей-ақ тайып тұрған. Алматыда сенделіп-сенделіп жүрді де, жолақыға әрең ақша ығыстырып ауылына қайтты. Ел-жұртқа көрінбейін деп таң алакеуі­мде таксимен келіп, үйіне зып беріп кіріп кетті.

Көп өтпей республикалық басыл­ымдардың бірі шатасып кетті ме, әлде әдейі істеді ме, дір-дір етіп тұрған Шәріптен дәу қараның гүл мен грамотаны тартып алып жатқан суретін басыпты. Суретт­і көрген әйелі Жұмагүл жалғы­з жазушысын асыға күтіп отырған ауыл халқына «біздің Шәріпті негізінде жюри болуға шақырған екен» деп айтып, күйеуіні­ң  абыройын  сақтап қал­ған­  көрінеді.

Абай   АЙМАҒАМБЕТ

Туған жердің әрбір сүйемі жаныңа күретамырыңдай жақын екені белгілі. Осынау ұшқан құстың қанаты талып, шапқан аттың тұяғы тозатын сайын дала өзінің саңлақ ұлдарымен де қастерлі. Біздің атақонысымызда есімдері көпші­ліктің жадында мәңгілікке сақталып қалған дарабоз тұлғалар аз болмаған. Солардың бірі Қаракесек аталығынан өрбіген, ұзақ жылдар бойы ел басқарып, әділдігімен «тура тілді болыс» атанған Егізбай Бейбітұлы десек­, артық емес.

Біздің ауылда Егізбай бо­лыстың зәулім салынған үй тамы бар. Нақты деректе «Мемлекет қорғауына алынған Егізбай кесенесі 1927 жылы қам кесек­тен салынған. Кесененің биіктігі – 5 метр 80 см, аумағы – 350 м3. Кірер есіктің жоғарғы жағында қатарынан 3 күмбез орналасқан»  деп жазылған.

Егізбай болыс әділдігімен қатар, тапқыр тілді, алысты болжайтын көреген адам бол­ғанға ұқсайды. Оған төмендегі оқиға  дәлел болады.

Ертеректе біздің ауылдың Егізбай болыс, малының есебін адам санап тауыса алмайтын атақты Кенжебай бай, қожа-молда, ишан өзге де елге сыйлы­ ақсақал-қарасақалдары Ащы­көлдің бойында мәжіліс жасапты. Атағы жер жарған ел ағаларының әр қадамы береке ғой. Толқыны жағаны ұрып, айдынында сазан ойнап, аққу-қаз жүзген көлдің шүйгініне жағалай ақ боз үйлер тігіліп, саба-саба қымыз құйылып, ту биелер сойылып, самсаған жер ошақтарда қазандар қайнап, мамыражай күй кешіпті. Осы мезетте­ алыс жолдан сапарлап, шаршап-шалдығып келе жатқан екі жолаушы жігіт шөл қандырып, сәл жан шақырып алмақ оймен киіз үйлердің көлеңкесіне отыра кетіпті. Исі қазақ мейманды жатсынған ба? Қос жолаушы да қымызға мелдектей тойыпты.

Түс әлеті болса керек. Біле­гін сыбанып қызмет жасап жүр­гендер астың дайын екенін, қолға су құю керектігін айтады. Мұны естіген біздің ауылдың жас жігіттері қаншама адамға қызмет жасауға ерініп, үйлерді айналып, сырттап кетіпті. Өзгелер ыңғай танытпаған соң, мәжіліске кездейсоқ тап болған­ екі жолаушы жігіт басты ордаға кіріп, ақсақал-қарасақалдардың қолына су құйып, баталарын  алыпты.

Сонда ұзақ жылдар бойы ел басқарып, төрт аяғын тең бас­қан жорғадай көпшілік арасына сыза­т түсірмеген Егізбай болыс:

- Қап, әттеген-ай. Осы үйде отырған ақсақал-қарасақалдар аузы дуалы, сөзі киелі, тілегі қабыл, бақ дарып, қыдыр қон­ған, қасиеті мол қаймақтар еді. Барша ықылас-пейілдері, ризашылық-баталары бел балаларымызға емес, кездейсоқ жүрген жолаушыларға бұйырды-ау. Жеті атамыздан бері қарай қонған билік біздермен шектелмесе игі. Ұрпағымыз тізгіннен айыр­ылып қалмаса болар еді-ау. Жалған дүние! - деп қатты өкінген  екен.

Арада ғасырдан астам уақыт өтті. Егізбай атаның осы сөзі ел ішінде әлі ұмытылған жоқ. Қайран, асыл текті, болыс нағашым!

Жұмабек  Табынбаев,

Қазалы  ауданы

Орталық стадионда облыстық білім басқармасының және Жалағаш ауданы әкімдігінің ұйымдастыруымен 2018-2019 жыл спорттық маусымындағы республикалық «Кока-кола Былғары доп» жүлдесі үшін футболдан облыстық іріктеу турының ашылу салтанаты өтті.

Іріктеу турына Арал, Қазалы, Сырдария және Жалағаш (2) аудандарынан 2001-2002 жылы туылған жасөспірімдерден құралған барлығы 5 команда қатысуда.

Балалар мен жасөспірімдер арасында саламатты өмір салтын насихаттау, балаларды спортпен айналысуға ынталандыру, сол арқылы ұсақ құқықбұзушылықтың орын алмауына жергілікті билік тарапынан көмек көрсету, балғын футболшылардың ынтасын арттыру мақсатында, саламатты өмір салтын қалыптастыру негізінде футбол біріншілігі өткізілуде.

Жарысты аудан әкімінің орынбасары Жағыпар Тажмаханов ашып, жарысқа қатысушыларға сәттілік тіледі.

- Жалағаш ауданында жастардың футболға деген қызығушылығы жоғары деңгейде. Әуесқойлар арасындағы футболда, ауыл спортшыларының спартакиадасында ауданымыздың футбол құрамасы І орын иеленгенін біз мақтанышпен айта аламыз, - деді Жағыпар Айтбайұлы.

Сондай-ақ, жарыстың ашылу салтанатында ұйымдастыру бөлімінің басшысы Бағлан Танмамбетов сөз сөйлеп, турнирге қатысушыларға сәттілік тіледі.

Жалағаш ауданы әкімінің баспасөз қызметі

Қызылорда облыстық сотында осы жылдың алғашқы 3 айындағы жұмыс қорытындылары бойынша сот төрелігін жүзеге асырудың нәтижелері шығарылды. Кеңейтілген кеңеске облыстық соттың төрағасы Қ.Нұрышев, облыстық соттың алқа төрағалары, облыстық, аудандық және оған теңестірілген соттардың судьялары, Соттар әкімшісі басшылығы қатысты. Күн тәртібінің негізгі мәселелерін сот төрағасы Қамбар Нұрышев тілге тиек етті.

Мұнан соң қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру туралы алқа төрағалары Бақытжан Қалымбет пен Әділхади Шығамбаевтың есептері тыңдалды.

Облыстық соттың баспасөз қызметі ұсынған статистикалық мәліметтерге сүйенсек, 2019 жылдың 3 айында облыс соттарының өндірісіне 5 616 талап қою арызы, 239 іс түскен, өткен жылмен салыстырғанда 2 838 немесе 32,6 %-ға азайған. Сонымен бірге, облыс соттарына барлығы 2 631 әкімшілік іс, 419 қылмыстық іс түскен.

Ал облыстық соттың апелляциялық сот алқаларына есепті кезеңде 620 азаматтық іс, 47 әкімшілік іс, 60 қылмыстық іс түскен.

Бұйрық арқылы іс қарау саны азайған, себебі сот бұйрығын қабылдау тәртібімен қаралатын арыздардың көп санаты нотариалдық жазба тәртібімен шешуге ауыстырылған. 2018 жылдың 3 айында 1 684 сот бұйрығы қабылданған болса, 2019 жылдың осы мерзімінде 574 сот бұйрығы қабылданған.

Бүгінде полиция органдарында «Виртуалды сот» пилоттық жобасы бойынша жұмыс істеу кеңінен етек алып келеді. Қағазбастылықтан арылып, уақыт үнемдеу мәселесінде бұл әдістің маңызы зор. Жыл басынан бері «Виртуалды сот» пилоттық жобасымен 21 әкімшілік іс, ал «Түнгі сот» пилоттық жобасымен 52 әкімшілік іс қаралған.

Азаматтар арасында болатын дау-жанжалды соттың қатысуынсыз, үшінші бейтарап жақ – медиатордың көмегімен шешу қызметін бірқатар азаматтар пайдаланған. Айталық, облыс соттарында 2019 жылдың 3 айында медиация тәртібімен 105 қылмыстық және 601 азаматтық, 144 әкімшілік, партисипативтік рәсім тәртібімен 4 іс, татуласу келісімімен 50 іс қысқарған.

Есепті кезеңде фронт-офиске барлығы 1424 адам, яғни адвокаттарға – 832, медиаторларға – 463, «Азаматтарға арналған үкімет» корпорациясына 129 азамат жүгінген. Осы уақытта медиаторлардың көмегіне жүгіну арқылы 300 іс сотқа дейін шешімін тапқан.

Кеңес қорытындысы бойынша сот төрелігін жүзеге асыру сапасын жақсарту, судьялар мен сот мамандарының кәсіби деңгейін арттыру, алдағы атқарылатын жұмыстар мен тапсырмалар айқындалды.

Ж.Қойшыбекова

Өңірге жұмыс сапары барысында "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ Басқарма Төрағасы Ахметжан Есімов Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаевпен және "ҚазМұнайГаз" ҰК АҚ Басқарма Төрағасы Алик Айдарбаевпен бірге CRC-1 дәнекерлеу кешеніне барып, "Сарыарқа" магистральды газ құбырының құрылысымен танысты.

Естеріңізге сала кетейік, "Сарыарқа" газ құбырының құрылысы Тұңғыш Президент-Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен қолға алынған болатын. Магистральдық газ құбыры Қызылорда – Жезқазған – Қарағанды – Теміртау – Нұр-Сұлтан бағыты бойынша өтеді. Газ құбыры жылына 2,2 млрд.текше метр көгілдір отын өткізу мүмкіндігіне ие, ұзындығы 1061 шақырымды құрайды. Бұл жобаны жүзеге асыру 2 миллион 700 мың қазақстандықты газбен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Құрылыс мердігері - "ҚазҚұрылысСервис" компаниясы, ал операторы - "Астана газ ҚМГ" мекемесі. Газ құбырының құрылысы ағымдағы жылдың соңына қарай Елорданы газдандыруға мүмкіндік береді деп жоспарлануда.

Жобаны жүзеге асыру аясында Жезқазған, Қарағанды, Теміртау және Нұр-Сұлтан қалаларында автоматты газ тарату станциялары салынады. Аталған қалаларда магистральдық газ құбырын салумен қатар, жергілікті бюджет есебінен көгілдір отын тарату желілерінің құрылысы жүргізілетін болады. Жобаның қуаты: жылына 3,6 млрд. м3. Құрылыс барысында 1690 жұмыс орны, іске қосылған соң 194 жұмыс орны құрылады.

Облыс әкімінің баспасөз қызметі