Айтайын  деп,  айтпайсың...

«Айтпаса, сөздің атасы өледі» дегенд­і естуіңіз бар болар?!. Бүгінгі айтар­ ойымыз дәл осындай қадамнан туындады. Соңғы кезде мұғалімдер қауымы, олардың қоғамдағы беделі туралы әңгіме жиі қозғалып жүргені белгілі. Оған себеп те жоқ емес. Жасыр­атыны жоқ, бүгінгі ұстаздардың қабілет-қарымы, біліктілігі, жаңаш­ылдығы біздің кезіміздегі ұстаздармен салыстырғанда төмен еместігі (жоғары деуге ұстаздарымнан именіп тұрмын) әмбеге аян. Алайд­а көпшілік арасындағы беделі, қоғамдағы орны біздің ұстаздары­мыздан жоғары ма?! Әй, қайдам?!.. Ал олай болуына кім кінәлі?! Бір сәт, шындыққа тура қарайықшы.

Адам жанының инженері саналатын мұғалімдер қауымын арнайы өкім шықты деп сенбі сайын көше сыпыр­уға, арықтың ішін тазалауға, үйлерді аралатуға, өзге де қоғамдық жұмыстарға пайдаланса, қайдан бедел­ болсын?! Көше тазалауға кім құштар дейсің?! Ал шықпайын десе...

Бір мұғалімнің «Мектептің ауласын тазаласаң бір сәрі, көше сыпырып кететінің намысыңды келтіреді. Сен терезесінің алдын тазалап жат­қан үйде тұратын оқушың сыртыңнан күліп тұрғанын көргенде жердің жарығы болса, түсіп кетер едің» деп көзіне жас алғанын өз көзіммен көр­дім. Бұл туралы бірнеше жыл бұрын «Халық» газетінде менің «Тәрбиеші, ұстаз, дәрігер, көше тазалап әбігер» деген мақалам да жарық көрген еді. Селт еткен жанды байқамадық. Әрине, тұрған аймағың, көше, қалаңның  тазалығы, көрікті болғаны, ең алдымен, өзіңе қажет екені даусыз. Бірақ... Елбасының «Әркім өзінің ауласын таза ұстап, үйінің іші-сыртын­ әрлесін. Сонда елдің де еңсесі көте­ріліп, көріктене түседі» деген сөзін неге ұстанбасқа?! Неге біреудің  боғын, үйінің алдын, көшені мұғалім, мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері тазалап беруге тиісті?! Әрі-беріден соң тазалықпен айналысуға тиісті мекеме бар емес пе?! Ұстаз неге тек білім берумен, тәрбиеші бала тәрбиесімен, дәрігер емдеумен айналыспасқа?!. Оған қоса, ащы ішектей созылып кететін сенбіліктер де үй ішінде түсініспестік туындатып жүр­генін естіп жүрміз.

Бұл жерде мен жаңа планета ашқандай тың жаңалық жаздым деуден аулақпын. Әрине, талай айтылып, жазылып жүрген тақырып. Десе де, «үздіксіз тамшылаған тамшы тас тесе­ді» деген бар. Мүмкін, бірде болмаса бірде біздің сөзімізді ескеретін құлақ табылар... «Үмітсіз шайтан» деген.

Рас, кеңес өкіметі тұсында да таза­лық шараларына арналған сенбілік өтетін. Алайда ол бір мәрте ғана (22 апрель Лениннің туған күніне арналып жасалғандықтан, «қызыл сен­білік» аталып жүрді) ұйымдастырылатын. Ал қазіргі сәттегі сенбіліктердің қанша уақытқа созылатынын көпші­лік жақсы біледі. Мұның өзі мұғалімдердің кәсіби мамандығына, міндетті жұмысына деген алаңдаушылығын туындататынын кезінде өзім тілдескен қарапайым мұғалімдер тұрмақ, мектеп директорларынан да талай естідім.

Мұғалім деген кім десең,

Кездесіп жүрсің күнде сен.

Білімі – дана, өзі – абыз,

Сөйлесе ділмар, шын шешен.

Мұғалім – елдің айбаты,

Намысы, ары, қаймағы.

Күрекке емес білімге,

Жұмсалса абзал қайраты.

Мұғалім – елдің ұлысы,

Ақылдың тозбас құрышы.

Ұстазын өткен қастерлеп,

Фараби ғалым ірісі.

Мұғалім болса қадірлі,

Ұғады өзге жаныңды.

Сіңіріп бойға тәлімін,

Жаңартар сана, қаныңды!

Әрине, қажет тазалық,

Маңайға жайлап баралық.

Көшеге тұрғын қаралық,

Мұғалімге қалмай қадалып!

Жұмабек  Табынбаев,

Қазалы  ауданы