АҚТАЛУ

Кейбір тақырыптарға ену аса қиынға соғады. Оны жақсылап зерттеп-зерделемесең, білетіндердің ашу-ызасын тудырып, оларды өзіңе қарсы қойып алуың әбден мүмкін. Арал теңізі жайындағы бір ақпаратты интернет желісінен оқыған сәттен бастап, аузымды жыбырлатып жүріп, ойыма мына бір шумақ өлеңнің нобайын жасап қойдым. Кейіннен барып хатқа түсірдім.

Қазақтың жаралы Аралы,

Қазіргі ажары – халықтың алаңы.

Сарқылған суы ол – ажалы,

Жо-жоқ, демі оның бар  әлі...

Бағымызды сорымызға айырбастап, Байқоңырды жалға беріп, «саяси сауда алаңына» айналдырғаны­мызға биыл 24 жыл, әлі 26 жыл уақыт Ресейдің «ойын­шығына» қарап отырамыз. Өкініштісі сол, қазақ даласы­ның көгінен қара бұлт пен қою түтін арылмады­. «Байқоңыр» ғарыш айлағынан көкке көтерілген ресейл­ік зымырантасығыштар мен ғарыш кемелерінің сапары сәтсіздікке ұшырап, Қазақстан аумағына құлау­мен аяқталып жүргеніне 22 жыл болды. Осы жылдар ішінде 20-ға жуық зымыран апаты қазақ елінің территориясына залал келтірген. Әлі 26 жыл жалға берілген мерзім бар. Соңғысы қазан айының екінші онкүндігі  басталар  тұста  орын алды.

Жарық сөнсе, тірлік­тен мән кеткендей күй кешетін жұрт дүйсенбіден бері әбігерге түсті. Олай дейтініміз, қаланың кейбір мөлтек ауданында жарық біресе өшіп, біресе қосылып, әбден қажытты. Ұнжырғасы түсіп, атынан айырыл­ғандай кейіпке енген жұртшылық күннің суығында жылумен қоса жарық­тың да жоқ бол­ғанына ашуланды. Бұ­рынғыдай әр үйде тұратын майшам да жоқ қазір. Одан қалды теледидар, телефон, тоңазытқыштың бәрі жарықпен байланысты екендігі  белгілі. Уақытылы төлемде­рін төлеп отырса да, сағаттап жарыққа жары­маған қызылордалықтар мәселенің не үшін бұлай болғанын түсінбей даурығуда. Осыған орай біз орын алған жайт туралы мамандардан сұрас­тыр­ған  болатынбыз.

Тағы да маусымдық қымбат­шылық алқымнан алып тұр. Егін әлі толық орылып бітпесе де, астық қоры жиналмаса да, жоқшылық пен жетіспеушіліктің жүгені сүйреп барады.­ Кейде осындай бассыз есептеулер мен қисынсыз көрсет­кіштер халықтың ойын бытырадай шашыратып жіберетіні рас. Қазір қыстың қамына кіріскен халық тосап­ пен дәм-тұздарын қайнатып, қысқы азығын жинап алуда. Сол себептен қантқа деген сұраныс артып­-ақ тұр. Базар мен дүкендерде­ қант бағасы бұрынғыға қарағанда өскен. Бұл сыбысты естімей қалған дүкендер 230-240 теңгеден, ал гу-гу әңгіменің ошағында жүргендер 250 теңгеден жоғары, тіпті кейбірі 280 теңгеден саудалауда. Оған себеп­ елімізде қант қоры түгесілуге жақын. Бұл мәселеге көзжұмбайлықпен қарай алмаған ауыл шаруашылығы министрлігінің маман­дары желмен жарыса тараған қауе­сеттің «аузына» қақпақ қойды. Олардың сөзіне сенсек, қанттың қоры  таусылуға  жақын  деген әңгіме – құр дақпырт. Статистика да бұлбұлдай сайрап тұр. Жыл басы­нан бері 138 мың тонна қант өнді­рілген, оның 50 мың тоннасы экспортқа кетсе, 121 мың тонна құмшекер импортталған, ал тұтынған мөлшеріміз небәрі 209 мың тонна ғана.

Осыдан екі жыл бұрын қала шетінен «Бәйтерек» ықшам ауданының ашылғаны есіңізде болар? Сол уақытта үйсіз, күйсіз жүрген азаматтар қуанып, ұлтарақтай «шаршы­ метрден» үміттенді. Сенім алдаған  жоқ, он жылдан кейінгі он  сотық  қуанышы көптеген қызылордалықты бүгінде  «Бәйтеректің» тұрғынына айналдырды. Алайда  көбісі  қағаз  жүзінде  ғана...